Thuja

Thuja – żywotnik zachodni

Thuja occidentalis L.–żywotnik zachodnijest drzewem, dorastającym nawet do 20 m wys. Naturalnie występuje w Ameryce Północnej. Do Europy sprowadzony w 1536 roku. Rozwija słaby i płytki system korzeniowy. Żyje krótko, 100-150 lat. Jest wrażliwy na suszę.

Thuja – żywotnik wschodni

Thuja orientalis L. –żywotnik wschodnijest niskim drzewem, do 18 m wys., najczęściej jednak osiągającym 5-10 m wys. Przeważnie jest drzewem wielopniowym, ugałęzionym od ziemi. Pochodzi z Chin, Korei i Mandżurii. Wprowadzony do Europy w 1752 roku.

Skład rośliny

Żywotki syntetyzują tropolony (hydroksytropony). Lignany obecne w tkankach tych roślin są specyficzne: tujaplikatyna, eter metylowy tujaplikatyny, plikatyna, kwas plikatowy. W ich korze występuje dezoksypikropodofilotoksyna i sugiol. W liściach rozpowszechniony jest lignan dilignoloramnozyd. Olejki eteryczne żywotników przeważnie zawierają sabinen, tujon alfa-i beta-oraz terpineol-4. Olejek z żywotnika zachodniego jest bogaty w ketony monoterpenowe (alfa-tujon 31-65%, beta-tujon 8-15%, fenchon 7-15%, kamfer 2-3%), monoterpny (sabinen 2-35%, limonen 1%), monoterpenole (terpineol-4 3-6%), seskwiterpenole (occidentalol 1,5-5%, occidol 1-3%, alfa-, beta-i gamma-eudesmol), diterpeny (beyeren 8,5-11%).

Lecznicze wykorzystanie

Obecnie w handlu znajdują się różne preparaty zawierające wyciąg z żywotnika zachodniego. Wywierają działanie immunostymulujące. Mobilizują i aktywują fagocytarną działalność granulocytów. Aktywują makrofagi i uwalnianie interleukiny 1. Stymulują cytotoksyczność limfocytów T i limfocytów pomocniczych. Pod wpływem preparatów z żywotnika dochodzi do zwiększonego uwalniania interferonów (alfa-, beta-i gamma-), immunoglobuliny M, interleukiny 2, 3 i 6, a także TNF-alfa i TNF-beta (Tumor Necrosis Factor). Za działanie immunostymulujące odpowiadają różne składniki żywotnika: glikoproteiny, lignany i polisacharydy.

Preparaty z żywotnika działają również przeciwwirusowo. Dzięki obecności w roślinie pochodnych podofilotoksyny niszczy wirusy brodawczaka (papillomavirus) i opryszczki (Herpes simplex virus HSV).

Nalewka z pędów żywotnika w medycynie ludowej jest stosowana do wcierania przy bólach reumatycznych, mięśniowych i nerwobólach, ponadto jako środek odkażający i rozgrzewający w przeziębieniu.

Tujony zawarte w żywotnikach działają przeciwpasożytniczo. Wrażliwe są glisty, tasiemce, bruzdogłowiec i owsiki. W obecności składników olejkowych i żywicznych wrotyczu, omanu, czy żywotników natychmiast giną pierwotniaki pasożytnicze.

Do upowszechnienia żywotnika zachodniego w europejskiej medycynie przyczyniły się badania i publikacje Gerharda Madausa (1890-1942). Autor ten skrupulatnie zgromadził wiedzę na temat właściwości farmakologicznych i możliwości zastosowania żywotnika w lecznictwie. Preparaty z żywotnika mają właściwości napotne, moczopędne, przeciwkiłowe (antisyphiliticum), przeciwreumatyczne i ściągające.

W medycynie stosowano wyciągi wodne i wodno-alkoholowe w leczeniu chorób gorączkowych, puchliny wodnej (Hydrops), infekcji skórnych (owrzodzenia skóry, liszaje), chorób reumatycznych, grypy, brodawkowatych wyrośli (brodawki, kłykciny kończyste –condylomata), chorób wenerycznych (kiła, rzeżączka). Żywotniki generalnie pobudzają krwawienia miesiączkowe. Nie zalecano ich podczas ciąży z uwagi na możliwe działanie poronne (abortivum).

G. Madaus wprowadził (przed II wojną światową) do produkcji oligopleksy dynamiczne oparte na wyciągach ze świeżych pędów żywotnika, nalewki żywotnikowe, preparaty homeopatyczne z żywotnika oraz tzw. Teep’y, które były w postaci tabletek (1 tabletka zawierała 125 mg szczytów pędowych Thuja) i podawano je 3 razy dziennie po 1.