Popularny „mlecz” – powszechnie zwalczany przez ogrodników, wysoko ceniony przez zielarzy. Jego korzeń zaliczany jest do surowców goryczowych (nie mylić z gorczycowych!), co oznacza, że obfituje w związki gorzkie, w tym wypadku głównie laktony seskwiterpenowe. Poza goryczami odnajdziemy w nim: związki mineralne (głównie sole potasu), żywice oraz inulinę – związek o działaniu prebiotycznym. Obok korzenia w lecznictwie wykorzystywane są także kwiaty mniszka jak i całe ziele zawierające flawonoidy, sole potasu, a także niektóre witaminy z grupy B czy witaminę C .
Korzyści zdrowotne
Wsparcie układu trawiennego
Mniszek dobroczynnie wpływa na układ pokarmowy. Gorzkie laktony obecne w ekstraktach oraz soku z jego korzenia/ziela pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, oraz żółci, a także ułatwiają jej odpływ do dwunastnicy oraz zapobiegają jej zastojom. Surowiec wspomaga więc pracę wątroby i skutecznie ją oczyszcza.
Naturalny prebiotyk
Korzeń mniszka zawiera aż do 40% inuliny, należącej do rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Inulina to naturalny prebiotyk, czyli pokarm dla bakterii probiotycznych żyjących w jelitach. Prawie w całości ulega fermentacji prowadzonej przez mikroflorę okrężnicy (Bifidobacterium sp. i Lactobacillus sp.) powodując znaczący wzrost liczby „pożytecznych bakterii”. Produktami fermentacji są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (octowy, propionowy, masłowy), które hamują rozwój szkodliwych drobnoustrojów, np. Salmonella i E. coli. Niektóre z badań sugerują ponadto, że związek ten może zapobiegać rozwojowi raka jelita grubego.
Oczyszcza organizm
Popularny żółty „chwast” oczyszcza nie tylko wątrobę, ale i nerki. Przez to, że ułatwia wydalanie złogów i związków toksycznych z naszego organizmu możemy przy okazji (podobnie z resztą jak w przypadku pokrzywy) spodziewać się przyjemnego „efektu ubocznego” jakim jest znaczna poprawa kondycji cery! Zauważą to szczególnie osoby cierpiące na trądzik, egzemy czy łuszczycę. Ponadto mniszek usprawnia przemianę materii i reguluje procesy wypróżniania. Dlatego też stanowi częsty składnik ziołowych mieszanek oczyszczających.
Dobry dla cukrzyków
Regularne picie naparów lub soku z korzenia/ziela mniszka okazuje się pomocne w przypadku chorych na cukrzycę, zwłaszcza w jej początkowym stadium. Mniszek ułatwia utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi. Uważa się, że działanie to może być związane z pobudzaniem produkcji insuliny, co przypisuje się wspomnianej już wcześniej inulinie.
Jak można stosować mniszka?
Korzeń mniszka stosujemy zwykle w formie odwarów. Natomiast z kwiatów z powodzeniem wykonamy syropy, nalewki, wina czy soki. Zanim przystąpimy do przyrządzania tego rodzaju przetworów pamiętajmy, żeby zbierać surowiec z możliwie ekologicznych miejsc, bo niestety w niektórych rejonach jest on dość mocno traktowany środkami chwastobójczymi, a te już niekoniecznie będą nam służyć. Jeśli zbieramy kwiaty mniszka pamiętajmy, że powinny one swoje „odleżeć” aby wszelkie małe żyjątka, które bardzo je lubią miały możliwość ucieczki. Co do samego mycia mniszka zdania są podzielone. Korzenie oczywiście zawsze muszą zostać dokładnie oczyszczone i opłukane. Jeśli natomiast zdecydujemy się na mycie kwiatów, przed przystąpieniem, do dalszego przetwarzania w nalewkę, wino czy syrop, powinien on dobrze przeschnąć. Zbioru kwiatów dokonujemy w momencie ich kwitnienia, a więc wiosną. Korzeń natomiast najlepiej zbierać jesienią lub wczesną wiosną.
Syrop z mniszka wg prof. Ożarowskiego
Syrop ten znakomicie sprawdza się przy nieżytach górnych dróg oddechowych, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.
- kwiaty mniszka
- cukier
- spirytus
Do przygotowania syropu najlepiej wykorzystać słoik o pojemności 500 ml. Oberwane płatki mniszka wsypujemy do słoika, przesypując je cukrem i ugniatając. Gdy słoik będzie pełny wlewamy łyżkę spirytusu i odstawiamy na tydzień w jasne, ciepłe miejsce (nie może być jednak zbyt gorące!), po czym przelewamy do butelki. Tak przygotowany syrop przechowujemy następnie w lodówce nawet do 4 miesięcy. Dawkowanie rozpoczynamy od jednej łyżeczki syropu dziennie, stopniowo zwiększając je do 4 łyżeczek dziennie.
Wino z mniszka na dolegliwości trawienne wg dr Górnickiej
- 250 g kwiatów mniszka
- 1 kg cukru
- 2 l wody
- 50 g drożdży
Składniki nastawiamy w ciemnym miejscu na kilka tygodni. Gdy kwiat opadnie na dno, zlewamy wino do butelek i przechowujemy w ciemnym miejscu. Zażywamy 2 razy dziennie mały kieliszek przed jedzeniem.
Mieszanka na 2-tygodniowy detoks
Kurację tą mieszanką szczególnie dobrze jest zastosować na początku wiosny, aby oczyścić i zregenerować organizm po zimie.
- 1 łyżka suszonego korzenia mniszka
- 1 łyżka suszonego korzenia łopianu
- 1 l wody
Zioła wsypujemy do garnka, zalewamy wodą i gotujemy na niewielkim ogniu pod przykryciem przez ok. 20 min. Odstawiamy na 15 min do naciągnięcia (choć to nie jest konieczne), cedzimy przez sitko lub gazę. Tak przygotowany odwar należy pić 2-3 razy dziennie przez ok. 2 tygodnie.
Mniszkowa „kawa”
Świeży korzeń mniszka (zbierany późną jesienią lub wczesną wiosną), należy posiekać na drobne kawałeczki i prażyć na patelni 20-30 min lub wstawić na ok. godzinę do rozgrzanego piekarnika. Tak przyrządzony korzeń wystarczy zalać wodą, wzbogacić o ulubione dodatki (np. kardamon) i gotować 15-20 min pod przykryciem, przecedzić.
Kto powinien unikać mniszka?
- Chorzy z niedrożnością jelit lub dróg żółciowych
- Kobiety ciężarne i karmiące piersią
- Osoby uczulone na rośliny z rodziny Asteraceae
Stosowanie w kamicy żółciowej powinno być poprzedzone konsultacją z lekarzem.
Ciekawostki
Mniszkowe „mleczko” wypływające z łodyg rośliny może być wykorzystywane jako środek łagodzący po ukąszeniach owadów, a także w niektórych dolegliwościach skórnych jak np. łuszczyca czy trądzik
