Skład rośliny
Kasztanowiec zwyczajny – Aesculus hippocastanum L.zaliczany jest do rodziny Hippocastanaceae, czyli kasztanowcowatych. Z drzewa tego pozyskiwane sądo celów leczniczych: kora –Cortex, owoc –Fructus, nasienie –Semen, kwiat –Flos, liść –Folium, pączek – Gemmaeoraz gałązki –Turio Hippocastani. Niedojrzałe owoce (owocnia z nasieniem łącznie) zbierane powinny być w lipcu. Nasiona, po odjęciu kolczastej owocni,zbierane są w pełni dojrzałości. Kwiaty zbierane powinny być w początkach i w czasie kwitnienia. Korę można zbierać wiosną lub jesienią z młodych gałązek. Pędy 1-roczne najlepsze są wiosną, wraz z pączkami. Pączki najwartościowsze są na przedwiośniu i wiosną. Liście bogate w witaminę K należy zbierać w maju i czerwcu. Surowców nie wolno suszyć w temperaturze powyżej 50°C. Kwiaty i liście wrażliwe są na światło, dlatego należy suszyć je w półmroku. Ze świeżych pączków i pędóworaz niedojrzałych owoców,po rozdrobnieniu (zmieleniu) sporządza się cenny intrakt. W sprzedaży znajdują się: kwiat, kora i intrakt z kasztanowca –Flos, Cortex et Intractum Hippocastani.
Gotowe preparaty z kasztanowca
Spośród gotowych prostych preparatów z kasztanowca wyróżnić można:
1. Tabletki, kapsułki, drażetki zawierające określoną ilość składników czynnych z kasztanowca (standaryzowane na zawartość escyny),
2.Żeleimaści,z reguły standaryzowane na zawartość escyny.
3.Ampułki z wyciągiem standaryzowanym na zawartość escyny, do podawania pozajelitowe.
Do składników czynnych poszczególnych części kasztanowca należą:
1.Liście i pączki: kumaryny (eskulina, fraksyna, fraksetyna, eskuletyna, skopolina, skopoletyna), żywica bogata w terpeny, fitochinon (witamina K), flawonoidy (kwercetyna, kwercytryna, kemferol, rutyna, astragalina), garbniki, alantoina, kwas alantoinowy, saponiny oleananu (pączki i młodziutkie liście), małe ilości katechin.
2.Kora, pędy, nasiona, owoce: saponiny oleananu 3-6%, pędy i kora około 3%, nasiona i owoce powyżej 4% (nawet 13%); garbniki, kumarynowce (do 5%): eskulina, fraksyna, skopoletyna; flawonoidy (kwercetyna, kemferol, kwercytryna); kwasy: octowy, masłowy, izomasłowy, tyglinowy, angelikowy, glukuronowy, kumarowy); flawony 0,15%.
Składnikami aktywnymi kasztanowca są przede wszystkim saponiny i kumaryny z flawonoidami:
– eskulosaponina dająca po hydrolizie escygeninę, kwas glikuronowy, pentozę i glukozę.
– glikozydy flawonowe: eskulina, dająca po hydrolizie eskuletynę i glukozę, kwercytryna dająca po hydrolizie kwercetynę i ramnozę; fraksyna, dająca po hydrolizie fraksetynę i glukozę.
Właściwości lecznicze
Preparaty z kasztanowca, zależnie z jakiej części zostały przygotowane, mają różne właściwości lecznicze. Wyciągi z liści kasztanowca, z uwagi na sporą zawartość łatwo przyswajalnej witaminy K, zwiększają krzepliwość krwi(pozostałe surowce z kasztanowca mają działanie przeciwzakrzepowe!)i wzmacniają oraz uszczelniają naczynia krwionośne, pobudzają regenerację tkanek, np. gojenie ran. Wykazują silne właściwości przeciwzapalne. Wskazania dla liści kasztanowca: obniżona krzepliwość krwi, kruchość i przepuszczalność naczyń krwionośnych. Stan zapalny gałki ocznej i spojówek. Stany zapalne skóry. Trudno gojące się rany.
Preparaty:
1. Napar: 1 łyżkę liści zalać 1 szklanką wrzącej wody, przykryć, odstawić na 20-30 minut, przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 1 szklance przez 3-4 tygodnie.
2.Sproszkowane liście: liście wysuszyć i zmielić na proszek. Zażywać 3 razy dziennie po pół łyżeczki, dobrze popić.
3. Miód kasztanowcowy:na każdą łyżeczkę sproszkowanych liści kasztanowca lub świeżych zmielonych liści kasztanowca,dać 1 łyżkę czubatą miodu, 1 łyżeczkę świeżych lub suchych liści pokrzywy oraz 1 łyżeczkę gliceryny lub wódki (piołunówkę = absyntówkę lub orzechówkę), wymieszać. Zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce przez 1 miesiąc. Stosować przy osłabionych naczyniach krwionośnych, obniżonej krzepliwości, nadmiernym miesiączkowaniu, blednicy, osłabieniu ogólnym i gruźlicy.
4. Wyciągi z gałązek i kory kasztanowca działają ściągająco, przeciwzapalnie, antyseptycznie, przeciwobrzękowo, przeciwwysiękowo, przeciwbiegunkowo, silnie żółciotwórczo i żółciopędnie, pobudzająco na wydzielanie soku żołądkowego, odkażająco i pobudzająco na gojenie ran, owrzodzeń, oparzeń, wyprysków.
5. Wskazania dla gałązek i kory kasztanowca:stany zapalne naczyń krwionośnych, wysięki zapalne okołonaczyniowe, stany zapalne przewodu pokarmowego, zatrucia, choroby alergiczne, stany zapalne stawów, artretyzm, reumatyzm. Zewnętrznie: kontuzje sportowe, stany zapalne stawów, kaletek, krwiaki, wybroczyny, stany zapalne siatkówki, naczyniówki, białkówki i spojówek.
6.Kora kasztanowca długotrwale stosowana do płukania włosów leczy łupież, nadaje włosom wytrzymałość, zapobiega łysieniu, likwiduje siwiznę. Mocny odwar z kory kasztanowca ładnie i naturalnie zabarwia włosy na brązowy kolor.
Preparaty:
Odwar: 1 łyżkę zmielonych pędów lub kory zalać 1 szklanka wody, gotować 5 minut (do barwienia i wzmacniania włosów: 20-30 minut), odstawić na 20 minut, przecedzić. Uzupełnić brakującą ilość wody. Pić 3-4 razy dziennie po ½ szklanki przez 1-6 miesięcy. Po 1-2 miesiącach zrobić przerwę w kuracji na 1-2 tygodnie, po czym leczenie kontynuować. Odwar stosować również do okładów, kąpieli i obmywań różnych części ciała.
Intrakt: 100g młodych i świeżo zmielonych pędów kasztanowca zalać 500-1000g gorącego wina lub alkoholu 30-40%, odstawić na 7-10 dni, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 5-10ml (na wódce) lub 10-15ml (na winie). Stosować również zewnętrznie do okładów i przemywania.
Pączki kasztanowcastosowane są do wyrobu intraktu, syropu, nalewki i naparu. Działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, wykrztuśnie, moczopędnie, odtruwająco, regenerująco, przeciwzakrzepowo i wzmacniająco na śródbłonki naczyń krwionośnych. Hamują rozwój miażdżycy. Wyraźnie pobudzają regenerację tkanek. Szczególnie dobrze wpływają na elastyczność skóry. Leczą stany zapalne przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Nadają się do kuracji „czyszczących krew”.
Napar: 1 łyżkę rozdrobnionych świeżych lub suchych pączków zalać 1 szklanką wrzącej wody lub mleka. Odstawić na 15 minut, przecedzić. Osłodzić miodem. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance przez 2-3 tygodnie. W przypadku stanów zapalnych układu oddechowego: ½ szklanki naparu z miodem 4 razy dziennie przez 1-2 tygodnie.
Intrakt: 100g świeżych lub suchych pączków zalać 300g gorącego wina lub alkoholu 30-40%, odstawić na 7 dni, przefiltrować. Można osłodzić miodem lub sokiem owocowym (najlepiej żurawinowym, różanym, rokitnikowym, berberysowym, głogowym, kalinowym lub jarzębinowym). Zażywać 2 razy dziennie po 10-15ml.
Wyciągi z kwiatostanu są bogate we flawonoidy. Uszczelniają i wzmacniają naczynia krwionośne, wzmagają diurezę, wspomagają odtruwanie organizmu, regulująprzemianę materii, hamują stany zapalne w organizmie, poprawiają krążenie mózgowe, obwodowe i wieńcowe. Hamują rozwój miażdżycy. Zalecany jest intrakt z kwiatóworaz napar. Polecam intrakt kwiatowy sporządony na winie wytrawnym (100g świeżych kwiatów zalać 500g gorącego wina). Taki intrakt można zażywać 2 razy dziennie po 15ml lub 1 raz dziennie po małym kieliszeczku,na dobrze krążenie krwi. Napar z 1 łyżki kwiatów na 1 szklankę wrzątku pić 2 razy dziennie po 200ml przez 3-4 tygodnie.
Intrakt z niedojrzałych owoców lub dojrzałych rozdrobnionych nasion (1:5) zażywać 2 razy dziennie po 5-10ml przez 2-6 miesięcy. Stosować również dookładów i wcierania, podobnie jak gotowy żel, krem, czy maść.
Wyciągi z niedojrzałych owoców i dojrzałych nasionsłużą do leczenia obrzęków pooperacyjnych, pourazowych, zaburzeń krążenia żylnego kończyn i mózgu, żylaków kończyn i odbytu (hemoroidów). Podawane są w przypadku udaru, obrzęku mózgu, w stanach zapalnych żył, przy zakrzepach, zawałach, w profilaktyce zakrzepicy. Wyciągi z owoców i nasion zmniejszają przepuszczalność ścian naczyń, przywracają elastyczność naczyniom krwionośnym, poprawiają krążenie obwodowe, mózgowe i wieńcowe. Usprawniają krążenie krwi w skórze. Przyśpieszają resorpcję płynów surowiczych w miejscu obrzęku. Hamują stan zapalny oraz odczyn alergiczny.
Dawkowanie preparatów standaryzowanychna zawartość escyny:40mg escyny 3 razy dziennie po jedzeniu przez 2-3 miesiące, następnie 40mg escyny 2 razy dziennie.Należy pamiętać, że liście kasztanowca zwiększają krzepliwość krwi. Natomiast pączki, owoc i nasiona kasztanowca, zapobiegają powstawaniu zakrzepów (działanie przeciwzakrzepowe). W razie wystąpienia nudności przy zażywaniu preparatów z owoców kasztanowca –zmniejszyć dawkę, stosować po jedzeniu lub też z dodatkiem kropli miętowych albo nalewki melisowej. W leczeniu zapalenia odbytnicy, stanów zapalnych, hemoroidów stosować lewatywy z odwaru z kory, niedojrzałych owoców lub nasion kasztanowca, z pędów kasztanowca albo też gęsty wyciąg wodny w formie małych wlewów doodbytniczych (15 ml).
