Powrót do natury
Aromatyczne olejki pozyskiwane z roślin doceniane są od tysięcy lat nie tylko z powodu ich intensywnych, głębokich zapachów, ale i prozdrowotnych właściwości. Odkrywanie sztuki aromaterapii jest niezwykle przyjemną eksploracją świata roślin. Ich silne, lotne esencje są darem dla ciała i umysłu. Wspierają leczenie różnych dolegliwości, poprawiają samopoczucie, równoważą nasze emocje. Śmiało można powiedzieć, że poprawiają każdy aspekt naszego życia.
Niezdrowa dieta, stres, bezsenność, siedzący tryb życia, brak kontaktu z naturą odbijają się negatywnie na naszym zdrowiu fizycznym i kondycji psychicznej. Gwałtownie wzrasta sprzedaż leków przeciwdepresyjnych, środków uspokajających i nasennych. Borykamy się z przesuszoną skórą, egzemami, wypryskami, łuszczycą itp.Warto zatem odkryć na nowo mądrość minionych epok, aby przywrócić równowagę, która została utracona we współczesnym życiu.
Jak to się zaczęło?
Jako pierwsi na moc olejków roślinnych zwrócili uwagę Chińczycy (4,5 tysiąca lat p.n.e.), ale to dzięki Egipcjanom aromaterapia stała się szeroko rozpoznawalną nauką.
Początkowo olejki używane były w przeróżnych religijnych obrzędach i ceremoniach. Antyseptyczne i antybakteryjne właściwości olejków cedrowych znalazły zastosowanie w balsamowaniu zwłok. Odkrycie wyjątkowo dobrze zachowanych mumii, nawet 5000 lat po ich sporządzeniu, jest hołdem dla mocy olejków.
Z biegiem czasu kapłani i balsamiści zdali sobie sprawę z użyteczności własności olejków nie tylkodla zmarłych. Strzegąc swoich sekretów, stali się uzdrowicielami swoich czasów, mieszając i przepisując niezwykle skuteczne mikstury lecznicze. Stosowanie olejków eterycznych widzimy u starożytnych Greków i Rzymian, którzy używali ich do aromatycznych kąpieli, masaży i pielęgnacji skóry.
Perski uczony, lekarz i filozof Avicenna jako pierwszy dokonał destylacji oleju różanego. Od tego czasu kraje Półwyspu Arabskiego stały się centrum produkcji perfum, importując kwiaty, liście, korę i korzenie z Indii, Tybetu, Chin czy Egiptu.
Do Europy te niezwykłe substancje dotarły dopiero w XII wieku. Na szczęście we współczesnych czasach sztuka aromaterapii odradza się dość szybko. Badania naukowe potwierdzają, a także odkrywają nowe niezwykłe właściwości aromatycznych olejków.
Jak działają?
Każdy olejek ma niepowtarzalną kompozycję, która określa ich zapach, kolor, trwałość i oczywiście spektrum działania.
Olejki eteryczne są bardzo lotne, szybko parują. Dlatego często mieszane są z alkoholami czy innymi olejami bazowymi, bezzapachowymi (np. z olejkiem migdałowym czy z pestek winogron), aby „związać” ich działanie na dłużej. Odmierza się je kroplami, ponieważ są bardzo skoncentrowane i mocne. Ich bardzo mała molekularna struktura sprawia, iż penetrują naszą skórę o wiele skuteczniej niż zwykle roślinne oleje, które pozostają jedynie na powierzchni.
Olejki są niezwykle aromatyczne. Podczas wdechu przedostają się do naszego ciała poprzez miliony bardzo wrażliwych komórek wyściełających wnętrze nozdrzy. W ten sposób pobudzają w odpowiedni sposób system limbiczny, bardzo ściśle związany ze zmysłem węchu. System ten to układ struktur korowych i podkorowych mózgu, który reguluje nasze zachowania i stany emocjonalne, takie jak uczucie przyjemności, uniesienia, ale także strachu i niepokoju. Odgrywa również ważną rolę w procesie zapamiętywania. I chociaż może nam się to wydawać bardzo zaskakujące – to właśnie wrażenia zapachowe mają duży wpływ na nasze samopoczucie, czy procesy uczenia się.
Zatem terapie olejkami eterycznymi przynoszą korzyści dla naszego fizycznego i emocjonalnego dobrego samopoczucia w tym samym czasie.
Tajniki pozyskiwania olejków
Olejki ekstrahowane są z różnych części roślin – płatków, całych główek kwiatowych, liści, nasion, kory, łodyg, żywicy drzew, orzechów.
Po dokonaniu zbioru, surowiec jest wykorzystany bardzo szybko, aby nie stracił świeżości i zdolności uwalniania olejków. Na jakość olejku wpływa rodzaj gleby, klimat a nawet wysokość w stosunku do poziomu morza, pogoda. Na przykład jakość najbardziej znanego olejku z francuskiej lawendy różni się w różnych latach.
W zależności od tego, która część rośliny jest używana, stosuje się różne metody pozyskiwania olejków.
Enfleurage (absorpcja)
Najstarsza metoda wydobywania olejków eterycznych stosowana przez Egipcjan. Przeważnie wykorzystywana w przypadku bardzo delikatnych kwiatów, między innymi z jaśminu, neroli czy tuberozy. Opiera się na zdolności absorbowania zapachów przez tłuszcze. Początkowo do tego celu używane były głównie tłuszcze zwierzęce (smalec wieprzowy lub wołowy). Obecnie stosuje się także olej kokosowy, palmowy czy nawet oliwę z oliwek. Metoda ta jest dość pracochłonna, czasochłonna, więc produkt końcowy jest dość drogi. Niemniej jednak olejki pozyskiwane tą metodą są bardzo esencjonalne i intensywne w zapachu. Powodem tego jest fakt, iż np. kwiaty jaśminu wydzielają olejki nawet po zerwaniu z krzewu, czego na przykład nie robią kwiaty pomarańczy. Po zerwaniu jaśmin produkuje do 5 razy więcej olejku niż zawierał w sobie w momencie zerwania. Gdyby został poddany destylacji, która to metoda dość szybko wydobywa olejki, cała potencja jaśminu nie zostałaby doceniona i użyta. Leżakując w zimnym tłuszczu kwiaty mają więcej czasu na uwolnienie olejku.
Destylacja
Egipcjanie poddawali również różne części roślin procesowi destylacji. Umieszczali płatki, czy łodygi w glinianych lub alabastrowych naczyniach. Dodawano wody, przykrywano naczynie bawełnianą tkaniną i umieszczano je nad paleniskiem. Kwiatowa para osadzała się na tkaninie. Oczywiście współcześnie stosuje się bardziej zmechanizowane sposoby destylacji: liście lub kwiatypoddawane są działaniu pary pod wysokim ciśnieniem. Dzięki temu uwalniane są olejki. Para niosąca olejek eteryczny przechodzi przez system chłodzenia, gdzie skrapla się. Olejek jest lżejszy niż woda, więc łatwo go od niej oddzielić.
Tłoczenie
Tłoczeniu poddawane są przeważnie skórki dojrzałych owoców, np. pomarańczy czy cytryny. Uzyskany w ten sposób płyn jest odfiltrowany z wody i tak zwanego szlamu, a następnie ekstrahowany jest z niego olejek eteryczny.
Maceracja
Kwiaty moczone są w gorącym oleju, aby zniszczyć strukturę jego komórek i uwolnić z nich olejek.Następnie z oczyszczonego maceratu ekstrahuje się, na przykład alkoholem etylowym, olejki.
Nieco więcej aromatycznych ciekawostek
olejek -> surowiec
pomarańczowy, lawendowy, różany, jaśminowy -> pąki kwiatów, płatki
tatarkowy -> łodygi
lawendowy, geraniowy -> całe rośliny
eukaliptusowy, z drzewa herbacianego -> liście
jałowcowy, kminkowy, kolendrowy -> nasiona
cytrynowy, pomarańczowy, grejpfrutowy -> skórka owoców
imbirowy -> kłącza
cynamonowy -> kora
cedrowy, sandałowy -> drewno
lemongrasowy -> trawy
Przydatna wskazówka
Zaleca się kupowanie czystych, naturalnych olejków od certyfikowanych producentów. Chemiczne substytuty czy mieszanki, mimo iż mogą mieć przyciągający nas zapach i …cenę, są szkodliwe. Naturalne olejki są droższe, ale warte każdej wydanej złotówki.
